آنچه باید درباره ثبت یونسکو و ثبت جهانی نشانه جغرافیایی بدانید

در سال ۱۹۷۲ میلادی ,کنوانسیونی تحت عنوان کنوانسیون میراث جهانی یونسکو که یک موافقتنامه بین المللی در زمینه حفاظت از اماکن منحصر به فرد , مناظر و بناهای تاریخی , طبیعی و فرهنگی است به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید و کشور ایران سه سال بعد از تصویب ان در سال ۱۳۵۴ هجری شمسی به این موافقتنامه ملحق و شرایط آن را پذیرفت.

در واقع این عهدنامه به مراقبت از اماکن تاریخی، طبیعی و فرهنگی که دارای اهمیت جهانی می باشند , می پردازد.

بر همین اساس کشورهایی که به عضویت یونسکو درآمده اند , می‌توانند تقاضا نمایند تا آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را به عنوان میراثی جهانی ثبت نمایند .

ثبت این آثار نه تنها باعث می شود آنها در حیطه حاکمیت کشور مربوطه باقی بمانند بلکه تمامی کشورهای عضو ملزم و متعهد به حفاظت از این آثار می باشند.

مکان‌های میراث جهانی ثبت‌شده در سازمان یونسکو، مکان‌هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر هستند .

بطور مثال شهر تاریخی یزد , در تیرماه ۱۳۹۶ به عنوان اولین شهر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید که این یک افتخار بزرگ برای شهر و کشور می باشد.

دیگر مزایای ثبت جهانی یونسکو به این شرح می باشند :
– تعهد به محافظت و مراقبت از میراث طبیعی و فرهنگی جهان
– عاملی در جهت افزایش توجه و آگاهی کشورهای عضو نسبت به حفاظت از این میراث به ثبت رسیده
– دستیابی به صندوق میراث جهانی بدین نحو که به منظور شناسایی، حفاظت و معرفی محوطه های میراث جهانی، سالانه اعتباری در قالب وام‌های درازمدت با ‌بهره کم و اختصاص کمک‌های بلاعوض در موارد خاص در اختیار کشورهای عضو قرار می گیرد
– تعامل و تبادل تجربیات جهانی به خصوص جهت بهبود سطح کارشناسی
– اعزام کارشناس برای کمک به کشورها با درخواست کشورعضو ,جذب همکاری‌های علمی و سایر کمک های مالی و فنی
-حفاظت از این آثار در زمان جنگ به عنوان مکان های امن
-تبلیغات و معرفی شایسته میراث جهانی به زبان های مختلف دنیا و در نتیجه رونق فعالیت های گردشگری , جذب منابع مالی و در نهایت توسعه اقتصاد محلی
– امکان استفاده ازعلامت ویژه، نام، نماد یا تعریف محوطه های میراث جهانی

نشانه های جغرافیایی شامل نام و محل تولید کالا می باشد , نوعی معرف کالا یا محصولاتی هستند که منشا آنها در قلمرو یک کشور یا یک منطقه یا ناحیه ای از کشور است به نحویکه کیفیت , مرغوبیت , شهرت و یا ویژگی های دیگر آن باعث می شود که بتوان آنرا به یک نقطه جغرافیایی منتسب نمود .

مانند ترمه ی یزد , منبت آباده , مروارید خلیج فارس و ساعت سوئیس هر گونه محصولات کشاورزی و طبیعی و یا فرآورده های آن یا صنایع دستی و تولیدات صنعتی را می توان تحت عنوان نشانه جغرافیایی به ثبت جهانی رساند .

ثبت نشانه های جغرافیایی این مزیت را دارد که پس از ثبت , صرفا تمام اشخاص اعم از حقیقی و یا حقوقی که در یک منطقه جغرافیایی مشمول نشانه فعالیت دارند , قادر هستند از آن نشانه استفاده نمایند .

به عبارت دیگر هر یک از اشخاص , بنگاه ها و تولیدی هایی که در منطقه جغرافیایی تحت شمول نشانه جغرافیایی واقع هستند می توانند برای محصولات خود که ازاین کشور , منطقه یا شهر نشات گرفته اند از این نشانه استفاده کنند .

بطور مثال منشا ترمه ی مرغوب را منتسب به استان یزد می دانند بنابراین پس از اینکه نشانه جغرافیایی ترمه یزد به ثبت ملی و یا بین المللی برسد فقط وفقط تمام بنگاه هایی که در استان یزد مستقر هستند ( و نه بنگاه های مستقر در دیگر شهرها و کشورها ) می توانند برای ترمه های تولیدی خود از این نشانه بر روی محصولاتشان استفاده کنند که نشان دهنده ترمه ساخت یزد هست و این مهم نقش بسزایی در جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی دارد .

بیشتر بخوانید :آنچه باید درباره افشای اختراع و حمایت دولت بدانید

ثبت جهانی این محصولات استراتژیک تولیدی شهرهای ایران که بعضا شهرت جهانی را نیز کسب نموده اند اهمیتی خاص دارد به ویژه ثبت جهانی آنها بمنظور تجاری سازی این محصولات در سطوح ملی و بین المللی و همچنین ممانعت از سوءاستفاده عوامل تجاری متقلب، امری اجتناب ناپذیر می باشد .

به نحوی که تداوم روند ثبت جهانی محصولات مناطق جغرافیایی ایران نه تنها باعث ایجاد اشتغال , رونق تجارت تولید و توسعه اقتصادی کشور می گردد بلکه از کپی‌برداری رقبای آن محصولات در سایر کشورها جلوگیری می شود.

بنابراین ثبت جهانی یونسکو باعث ایجاد نوعی افتخار و اعتبار جهت داشتن محوطه هایی که در فهرست میراث جهانی ثبت شده اند، می شود و صرفا ارزش معنوی دارد در حالیکه ثبت جهانی نشانه های جغرافیایی نه تنها دارای ارزش معنوی است ( بدین دلیل که علاوه بر ایجاد اعتبار , مالکیت معنوی این محصولات و کالاها در دنیا به ایران تعلق می گیرد مانند خاویار که منتسب به ایران است ), بلکه دارای مزایای مادی فراوانی می باشد بطوریکه مستقیما منجر به رونق اقتصادی کشور , ایجاد اشتغال , جلوگیری از کپی برداری , بهبود صادرات و … می گردد.

نویسنده: حمیده زابلی وکیل پایه یک دادگستری